De Vacature
Amper 38, met een beroep waar nog steeds bijna alleen mannen werken, zijn de consultants van de recruitmentbureaus niet in me geinteresseerd. Een bevriende consultant bij een van de recruitmentbureaus verzucht al; wat heb je gedaan, hoe krijgen we jou weer aan het werk. Ik begrijp het niet, wat is er mis met een sabbatical om daarna volledig uitgerust terug te komen, met een extra taalvaardigheid en veel indrukken verder. Nee, zo werkt het niet in Nederland, op je 38ste ben je al bijna afgeschreven, zeker wanneer je even niet hebt gewerkt, ook al is het maar een korte periode. Wanneer je al op gesprek uitgenodigd wordt is het als laatste in de middag, zo mogelijk op vrijdagmiddag wanneer ze zelf al op de wip zitten om het kantoor te verlaten en ze het gesprek zo kort als 10 minuten laten duren.
De leeftijd van consultants van de recruitmentbureaus, snelle jonge mannen en vrouwen, weerspiegelt niet een denkwereld van eind 20e eeuw. De wijzigingen in de sociale verhoudingen in de afgelopen decennia en komende demografische ontwikkelingen zijn voor hen geen reden hun selectie van aan opdrachtgevers voor te dragen kandidaten te herzien. Het regeringsbeleid om Nederlanders langer te laten werken loopt vast op maatschappelijke onwil bij degenen die kandidaten selecteren, al of niet met instemming van de potentiele werkgevers. Zij doen met hun simpele standaard criteria de eerste selectie en wie niet aan deze standaardcriteria voldoet wordt niet aan een opdrachtgever voorgedragen. Voor hen is de ideale kandidaat een afgestudeerde man met ongeveer 5 jaar ervaring bij een groot kantoor. Andere dan dit type ideale kandidaten kennen ze niet. De gevraagde ervaring is veel meer dan iemand mogelijkerwijs in 5 jaar kan opdoen, maar dit geeft niet. Internationale ontwikkelingen zijn ook niet tot hen doorgedrongen. Dat in het buitenland een groot deel van mijn beroepsgroep uit vrouwen bestaat, vooral in de USA zal hen niet bewegen mij te selecteren voor een vacature voor een Amerikaans bedrijf met gevraagde werkervaring op een terrein waar ik al jaren heb gewerkt en zelfs een excellence award heb ontvangen. Wijzigingen in pensioen reglementen die zullen noodzaken tot langer doorwerken zijn ook nog niet tot deze jonge mannen en vrouwen doorgedrongen. De demografische leeftijdspiramide, in het verleden een keurige staande kerstboom, is zich aan het omdraaien resulterend in een groot aantal ouderen ten opzichte van een verhoudingsgewijs geringer aantal actieve 30 tot 40 jarigen.
Dan is er die vacature, bij uitzondering gewoon in de krant en de selectie verloopt niet via een recruitmentbureau maar wordt gecoordineerd door de personeelsafdeling van het bedrijf. De functieomschrijving is vrijwel identiek aan wat ik voor mijn vorige werkgever heb gedaan, voordat ik mijn sabbatical jaar heb genomen, mezelf toen niet realiserend dat weer een nieuwe werkgever vinden daarna niet gemakkelijk zal zijn.
Ik wordt uitgenodigd voor een eerste gesprek. Het gesprek met de personeelschef verloopt normaal, dat met de Nederlandse financiele man met Europese verantwoordelijkheid loopt in het geheel niet. Eerst laat hij me bijna een uur op een bankje in de open werkruimte zitten wachten waar alsmaar lokale medewerkers langslopen en me met grote nieuwsgierigheid aankijken. Het gesprek is eigenlijk geen gesprek, meer een ongeinteresseerde afhandeling van een formaliteit waarbij een wederzijdse afkering ontstaat die vele jaren zal duren. Alleen de secretaresse is behulpzaam en ze corrigeert de door mij fout geschreven naam van de manager in de USA voor wie in Nederland een medewerker wordt gezocht. Toch ben ik niet verbaasd wanneer ik de week erna bericht krijg dat ik hoor bij de kandidaten voor wie sollicitatiegesprekken in de USA gepland staan. Het ticket is bijgesloten.
In de USA hoor ik van mijn toekomstige manager meer details over de kandidatenselectie. Ja, er waren ruim 40 kandidaten, waarbij er als laatste selectie twee in de USA zijn uitgenodigd. Er was al eerder in het jaar een ronde geweest, waarvoor ook kandidaten in de USA uitgenodigd zijn, maar die men niet geschikt vond. Hij kan er niet over uit dat een kandidaat met witte sokken naar een sollicitatiegesprek komt. Ja, de Europese financiele man heeft zijn voorkeurskandidaten, net afgestudeerde jonge mannen die voor het commerciele kantoor van zijn voorkeur werken. Dit werkt in mijn voordeel. Een niet zo nauwe band met de Europese financiele man zal helpen me onafhankelijk van hem op te stellen, zo verondersteld mijn toekomstig manager. Deze stelt geen enkele vraag over mijn sabbatical jaar en lijkt geamuseerd wanneer ik vertel over mijn belevenissen tijdens dit jaar en mijn inspanning om de Spaanse taal te leren. Integendeel, zijn commentaar is dat het in de USA helemaal niet als iets ongewoons wordt gezien om een periode niet te werken en dan gewoon weer aan de slag te gaan. De respectering van iemands privacy maakt ook dat hier geen gedetailleerde vragen over gesteld worden, ook niet over je prive situatie en geen enkele opmerking over je leeftijd. Hij spreekt er zijn verbazing over uit, met een lichte irritatie, dat in Europa en vooral in Nederland zoveel nadruk ligt op persoonlijke omstandigheden. Wat in de USA telt is of je de baan kunt doen en of er de juiste chemie is met de organisatie en personen waarmee je zult werken, de rest is aan jezelf. Deze attitude is een verademing en ik ontspan. Hij rijdt me zelf van kantoor naar hotel zodat ik niet hoef te zoeken in mij dan nog onbekende straten. Voor de rest van de twee dagen heeft hij meerdere gesprekken geregeld, met diverse vertegenwoordigers van senior management en een persoonlijkheidstest. Op een van deze dagen trek ik het zijden mantelpakje aan dat ik tijdens een werkbezoek, enkele jaren eerder, in Singapore op maat heb laten maken. Ik zie een gesprekspartner bedenkelijk kijken en grap dat ze beter heel goed kunnen kijken want dat ze me slechts een keer, namelijk tijdens het sollicitatiegesprek, zo gekleed zullen zien. Bij allemaal verloopt het gesprek op ongeveer dezelfde zakelijk, prettige wijze. Voor de avond heeft hij een sociaal programma geregeld met toekomstige collega medewerkers met wie het contact eveneens zakelijk prettig verloopt.
We nemen het sollicitatieproces nog een keer door wanneer hij me, iets meer dan een jaar nadat hij me heeft aangenomen bezoekt bij een buitenlandse vestiging. De Europese financiele man spreekt zijn misnoegen uit over het bezoek, wat me de wenkbrauwen fronsen. Meestal is dit soort kritiek een teken dat iemand in ongenade is gevallen en het imago beschadigd gaat raken om de persoon rijp te maken voor ontslag. Het enige commentaar van mijn manager op het misnoegen van de Europese financiele man is; Kan ik mijn medewerkers een week per jaar bezoeken, en we besluiten mijn werkzaamheden bij de buitenlandse vestiging met een week te verlengen vanwege zijn bezoek. Hij bevestigt dat hij geacht wordt een andere baan te zoeken, in opdracht van de president van het bedrijf, binnen het bedrijf of er buiten en dat hij hiervoor een jaar gekregen heeft. Zo ontstaan onderlinge irritaties tussen hem en de president en om zich eraan te onttrekken belt hij iedere dag zeker een uur met zijn vrouw, het lokale management op de vestiging waar we zijn en dat zich hieraan stoort totaal negerend. Hij vertelt over onderlinge pesterijen zoals een telefoongesprek dat hij had met de president waarin deze steeds harder tegen hem begon te praten, tot schreeuwen aan toe, waarbij hij toen de hoorn steeds verder bij zijn hoofd vandaan hield en steeds maar zei; ik kan je niet horen, kun je wat luider spreken, waarbij de president steeds harder begon te schreeuwen totdat horen en zien verging. Ik blijf uiterst correct en cooperatief met mijn manager, hij die gezorgd heeft dat ik, tegen alle attitudes van de Nederlandse selectie methodes in, weer een schitterende baan heb gekregen.
Enkele jaren later, wanneer mijn manager al voor een ander bedrijf werkt en Nederland bezoekt hebben we tijdens een diner bijgepraat en het verschil in sociale arbeidsverhoudingen tussen Nederland en de USA nog een keer doorgenomen. Enerzijds het gemak waarmee iemand in de USA ontslagen wordt maar anderzijds ook de snelheid waarmee dan weer ander werk wordt gevonden. Dankzij zijn kennis van deze verschillen, een flexibele geest en onafhankelijk denken waarmee hij wanneer nodig tegen stromen in handelt en de consequenties trekt heb ik bijna 20 jaar kunnen werken in een voor mij als op maat gesneden interessante baan.